Ontdek de Vestingdriehoek

13 augustus 2024

Ontdek de Vestingdriehoek onder zeil!

Waar Maas en Waal te zamen spoelt

En Gorkum rijst van ver.

Daar heft zich op den linker zoom

En spiegelt in den breeden stroom

Een slot van eeuwen her.

Herman de Ruiter (1855)

Tegenwoordig is de Waal de drukst bevaren rivier van Europa. Ridder Dirc Loef van Horne was zich daar in de Middeleeuwen, rond 1360, al van bewust. Hij had niet alleen een simpel blokhuis voor ogen toen hij startte met de bouw van Loevestein, maar een kasteel! Om zijn ambitieuze bouwplannen te financieren had Dirc veel geld nodig. Om zijn inkomsten te verhogen, vestigde hij een illegale riviertol. Met succes zou je kunnen zeggen. Binnen 10 jaar bouwt hij Loevestein uit tot een heus kasteel. Maar het illegale tol heffen kost hem tegelijk ook zijn kasteel. Als de graaf van Holland erachter komt, raakt Dirc zijn kasteel kwijt. Slot Loevestein is tegenwoordig een Rijksmuseum.

Lunchen onder zeil en de Sunset Cruise

U bent van harte uitgenodigd om mee te zeilen tijdens de Lunchen onder zeil-vaartochten of later op de dag tijdens een Sunset Cruise!

Lunchen onder zeil | 14 september 2024 | 11:00 uur – 14:00 uur | Klik hier voor meer informatie en om te boeken!

Sunset Cruise | 14 september 2024 | 16:00 uur – 21:00 uur | Klik hier voor meer informatie en om te boeken!

Lunchen onder zeil | 15 september 2024 | 11:00 uur – 14:00 uur | Klik hier voor meer informatie en om te boeken!

Sunset Cruise | 15 september 2024 | 16:00 uur – 21:00 uur | Klik hier voor meer informatie en om te boeken!

Woudrichem

Ook Woudrichem ontwikkelde zich op de strategische plaats waar Maas en Waal tezamen stroomden. In de veertiende eeuw was de stad zo uitgegroeid, dat de Heer van Altena, Willem VII van Horne, in 1356 stadsrechten verleende aan Woudrichem. De graaf van Holland verplaatste in hetzelfde jaar de grafelijke riviertol van Niemandsvriend, gelegen in Sliedrecht, naar Woudrichem. Hierdoor en door andere voorrechten, zoals het visrecht uit 1362 – verleend door Dirk Loef van Horne, bouwer van Slot Loevestein – kwam de plaats tot bloei. In 1386 begon men met de bouw van de stadsmuur. Het was in dit jaar dat de Graaf van Holland het Land van Altena naar zich toetrok. Onderhandelingen tussen Jan IV van Brabant en Jan VI van Beieren leidden tot de Zoen van Woudrichem (1419). Hierna begon de economie te tanen, toen in 1420 de tol naar Gorinchem werd overgebracht en in 1421 de Sint-Elisabethvloed huishield. De situatie verslechterde verder, mede door militaire activiteiten.

Wandel voor of na uw zeiltocht vooral een rondje over de historische vestingwallen en ontdek Woudrichem! Meer informatie over deze bijzondere vestingstad vindt u hier.

Gorinchem

Het oudste geschreven bericht over Gorinchem is van 1224, toen graaf Floris IV van Holland de bewoners een belangrijk privilege gaf. De Gorcumers hoefden geen tol meer te betalen in het graafschap Holland.

Rond 1250 kwam de heerlijkheid Wolferen, waar Gorinchem bij hoorde, in handen van het geslacht Van Arkel. Het kasteeltje bij de kerk van Arkel werd vervangen door een nieuw kasteel ten oosten van Gorinchem, in Wijdschild. In 1382 kreeg Gorinchem stadsrechten van Otto van Arkel. Gorinchem werd de hoofdplaats van het Land van Arkel, een vrij onafhankelijk gebied tussen Holland en Gelre. De bevolking kreeg het recht van eigen bestuur (schout en schepenen) en het marktrecht.

Gorinchem groeide en handel en ambacht werden belangrijk. De boeren verkochten of ruilden hun producten op de Gorcumse markt voor goederen van ambachtslieden in de stad: aardewerk, kleding, meubelen, bier en nog veel meer. Deze ambachtslieden waren verenigd in gilden. Ook de handel met andere steden werd belangrijk. In de Lingehaven werden schepen gelost en geladen. Het was er een drukte van belang.

De eeuwen die volgenden wisselden voor- en tegenspoed in de vestingdriehoek elkaar af. Toen de industrialisatie in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw doorbrak veranderde er veel in Gorinchem. Er kwamen fabrieken voor de productie van tabak, bier en kaarsen, scheepswerven en de Gorcumse gasfabriek (1855) voor verlichting en verwarming. Stoomschepen onderhielden veerdiensten met Rotterdam en Dordrecht. Er werden ook kanalen gegraven, zoals het Merwedekanaal dat Amsterdam een aansluiting gaf – via Gorinchem – met Duitsland. En er werd in 1883 een spoorlijn naar Gorinchem aangelegd. Naast de industrie bleven de markten en visserij belangrijk.

Inmiddels was tijdens de Conferentie van Wenen van 1813 al afgesproken dat de Rijnoeverstaten af wilden van de tolheffing op veel plaatsen langs de rivier. Het belemmerde de vrije handel in het nieuwe Europa. De Aktes van Mainz (1831) en later van Mannheim (1868) bevestigde het vrije verkeer op de Rijn. Deze vrije Rijn zorgde voor een flinke toename van het internationaal vervoer over de Waal.

Over Gorinchem valt zo veel te vertellen. Combineer uw zeiltocht dus vooral met een ontdekkingstocht door Gorinchem. Struin over de Vestingwallen, geniet van de gezellige binnenstad en vergaap u aan het unieke erfgoed. Meer informatie over veelzijdig Gorinchem vindt u hier.

Open Monumentendagen 2024: Erfgoed van routes, netwerken en verbindingen

Mensen en samenlevingen zijn altijd in beweging: in tijden van vrede en oorlog, voor pelgrimsreizen, handel en ontdekking. Routes en (handels)netwerken ontstonden, wegen werden aangelegd, transportnetwerken uitgebouwd, nieuwe vervoersmiddelen en manieren van communicatie werden uitgevonden. Deze routes, netwerken en verbindingen blijven zich voortdurend ontwikkelen. Ze bevinden zich op het kruispunt tussen het verleden, heden en toekomst.

Dit jaar gebruiken we voor Open Monumentendag de slogan ‘onderweg!’. Onderweg refereert aan het op reis zijn van A naar B, het letterlijk in beweging zijn en de transformatie van oud naar nieuw, verleden naar heden. Onderweg reis je via (historische) routes, ontmoet je mensen waar je verbinding mee maakt en ben je onderdeel van verschillende netwerken. Onderweg! refereert ook aan het Open Monumentendag weekend waarbij onze bezoekers op pad gaan van monument naar monument. Dit jaar gaat het óók om de reis tussen de bestemmingen en de manier waarop je de monumenten bezoekt.

Onderweg! gaat over de invloed die reizen, vervoer en communicatie hebben gehad – en nog steeds hebben- op het aanzien van Nederland, de inrichting van het land en de steden, de manier van leven zoals we dat in Nederland vandaag de dag doen. Maar het thema gaat ook over plaatsen van aankomst en vertrek, over (reis)verhalen, emigratie, toerisme, ontdekkingsreizen en verbeelding, niet alleen toen, maar ook nu.