Na het zien van 'Around Cape Horn' van Irving Johnson

5 november 2013

Geschreven door Leonard Blussé:
“Irving Johnson, what a guy he was! Was dit dezelfde kapitein Irving Johnson die na de oorlog een Hollandse loodsschoener kocht en daarmee rond de wereld zeilde? Ik herinner mij zijn prachtig geïllustreerde verhalen in de National Geographic: mooie kleurenplaatjes van inheemse schonen met bloemkransen om hun bruine boezems in de Marquesas-archipel, en ja helaas, ook de rapportage over de laatste uren van het schip toen het van zijn anker sloeg en op een rif terechtkwam.
Dat gebeurde allemaal in de jaren vijftig. Hoe ik dat weet? Ik placht die afleveringen van de National Geographic te kopen in een boekhandeltje aan de Nieuwe Binnenweg wanneer ik na schooltijd terugfietste van het Schiedams gymnasium naar Kralingen. Dat is nu alweer vijftig jaar geleden en lijkt niet eens zo heel ver weg.
Maar dezelfde man die artikelen met mooie kodachrome afbeeldingen schreef had maar 25 jaar eerder iets meegemaakt dat al lang geen deel meer uitmaakt van onze moderne tijd. Jonglerend met zijn 16 mm camera, hoe hield hij dat ding altijd horizontaal en droog? Maar zelf ook als een aap rondzwevend in het tuig laat Irving Johnson ons kennis maken met een voorbije tijd.
Inderdaad what a guy! Zonder zijn voeten te gebruiken glijdt hij langs het voorstag en ook nog een langs het zijlijk van de zes boven elkaar staande zeilen neer. Wat een superman. Naar zijn stem te oordelen denkt hij daar zelf overigens ook zo over. Hij laat de film beginnen met wat opnames van hemzelf als fietser. Wellicht een lichtend voorbeeld voor onze Vladiwostok-fietsers Leo, Arie en en Rome-pelgrim Marino? Met aanzienlijk modernere apparatuur is Marino al aan het filmen geslagen maar ik moet hem nog langs het voorlijk van de ‘Oosterschelde’ zien neerzakken.
Wat gaat er zo door je heen als je deze film ziet? Je maakt kennis met een held en een heldin en een heel stel jongens die zo begeesterd raken dat ze allemaal daden verrichten en dingen doen waartoe zij onder normale omstandigheden nooit in staat zouden zijn. De twee echte helden van de film zijn -en dat laat Johnson ons ook duidelijk weten- allereerst kapitein Just die maar liefst 56 keer, dat is 28 keer heen en terug, om Kaap Hoorn gezeild is en natuurlijk de prachtige ‘Peking’ zelf. Wat een schandaal dat dit schip nu, volgens Jimbo -en hij kan het weten want hij komt er dagelijks langs- ligt weg te rotten in Manhattan’s South Street seaport. In haar glorietijd was de ‘Peking’ net als haar bijna zusterschepen ‘Pamir’ en ‘Potosi’ van de flying P line de laatste ontwikkeling van het Kaap Hoorn-schip. Sla daar maar Allan Villiers ‘Glorie en ondergang van het Kaap Hoorn-schip’ (The Way of a Ship) op na.
Je kan dat overigens ook goed zien in de film. De dekken spoelen dan wel onder maar er bestaan op een hoger niveau voetbruggen tussen de voor-, midden- en achterkastelen waarover je met droge voeten van voor naar achteren kon lopen. De reden waarom er niet gebruik werd gemaakt van Jarvis winches of windlasses, die wel degelijk aan boord waren, is dat deze schepen ook als trainingschepen gebruikt werden, Vandaar ook de grote bemanning van heel jonge kerels in deze film. Vandaar ook de persoonlijke aandacht van de kapitein en de stuurlieden (who never sat down for a moment) voor hun jeugdige opvarenden.
Wat eveneens tot de verbeelding spreekt is het natuurgeweld. Hoe smerig weer het op de Noordzee met zijn korte golfslag in winter en vroeg voorjaar kan zijn, weet ik uit ervaring, maar de beelden van Kaap Hoorn tarten alle voorstelling. Sneeuw en hagel in zomertijd! Staat ons dat ook allemaal te wachten? Een troost is in ieder geval dat de ‘Oosterschelde’ niet een zwaar beladen schip is maar vermoedelijk als een eend over die golven heen zal gaan. Het zal ook nat worden maar even nat als de bakken water over de ‘Peking’, die door Irving met de Niagara Falls wordt vergeleken? Dat lijkt me uitgesloten. Ik denk dat we ergens tussen Schaffhausen en de bedriegertjes uitkomen. En ik durf het bijna niet te zeggen, maar voor het naar kooi gaan wacht ons een warme douche.
Hoe dan ook, het was leerzaam om deze film na een week paradijselijk zeilen te zien. Morgen staan wellicht de hoela-meisjes van de Chatham-eilanden ons op te wachten. Daarna zou het best wel eens wat ruiger kunnen worden.“